Cơ hội vượt qua mục tiêu xuất khẩu 11 tỉ USD: Phát huy giá trị nội tại của doanh nghiệp

Qua thống kê những đơn hàng mà các doanh nghiệp đã ký hợp đồng tính đến hết quý I/2019, thì tổng giá trị đã đạt khoảng 70% so với mục tiêu 11 tỉ USD. Ngành gỗ sẽ còn cả quý II để tìm kiếm thêm các hợp đồng, vì 6 tháng cuối năm, các doanh nghiệp sẽ phải tập trung vào sản xuất để kịp trả các đơn hàng xuất khẩu, vì vậy, mục tiêu xuất khẩu 11 tỉ USD không phải là cao, và ngành gỗ hoàn toàn có cơ hội vượt qua con số này, như đề nghị của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Để vượt qua mục tiêu xuất khẩu 11 tỉ USD, ngành gỗ cần khoảng 42 triệu m3 gỗ nguyên liệu, tức là tăng 3 triệu m3 gỗ so với năm 2018.

 Về mặt khối lượng thì đây không phải là con số khó đáp ứng, nhưng vấn đề nằm ở chất lượng. Hiện, diện tích gỗ rừng trồng của Việt Nam có chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC) khoảng 240.000 ha, mỗi năm cung cấp cho thị trường gần 10 triệu m3 . Ngoài ra, còn có gỗ cao su và gỗ vườn nhà (xoài, mít, nhãn, điều, xoan…), mỗi năm cung cấp được thêm khoảng 10 triệu m3 . Việt Nam cũng được phép sử dụng thêm 2 loại gỗ khác để chế biến lâm sản xuất khẩu là gỗ có kiểm soát (chưa có FSC nhưng chứng minh được tính pháp lý) và gỗ thuộc các dự án đang xây dựng FSC, và nguồn nguyên liệu gỗ nhập khẩu.

Hiện nay, đối với gỗ nhập khẩu thì 100% chúng ta đã kiểm soát được nguồn gốc. Để bảo đảm nguồn gỗ có xuất xứ hợp pháp thì một trong những nhiệm vụ đặt ra là phải sử dụng gỗ bền vững. Sử dụng kỹ thuật cao, công nghệ tuần hoàn để tận dụng tối đa nguồn nguyên liệu. Nhưng điều cốt lõi nhất để hiện thực hóa mục tiêu vượt qua con số 11 tỉ USD giá trị xuất khẩu, tự thân các doanh nghiệp mới là những người đóng vai trò quan trọng nhất. Các doanh nghiệp trong ngành hiện nay đang thực hiện rất nhiều mô hình phát triển bền vững và đạt được kết quả cao, tuy nhiên để vươn xa hơn nữa, các doanh nghiệp cần sự hỗ trợ lớn từ các chính sách quản lý và đầu tư của Chính phủ. Nhưng sự phát triển này là không đồng đều, ông Nguyễn Tôn Quyền, Phó chủ tịch Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp trong ngành gỗ đang có 3 vấn đề lớn, dù đã cải thiện rất nhiều nhưng vẫn chưa đạt yêu cầu. Đó là trình độ quản trị, năng suất lao động thấp và thiếu vốn để đầu tư chiều sâu công nghệ. 3 vấn đề trên có liên quan trực tiếp và tác động lẫn nhau, và Chính phủ sẽ cần thêm những giải pháp khác để giúp doanh nghiệp giải quyết những vấn đề trên. Một vấn đề khác mà Chính phủ cần lưu tâm, đó là ở khía cạnh thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong ngành gỗ. Việt Nam có 821 doanh nghiệp FDI tham gia ngành gỗ, đóng góp 4,3 tỉ USD cho xuất khẩu năm 2018. Trong khi đó, 1.500 doanh nghiệp trong nước mới đóng góp xuất khẩu đạt 5,7 tỉ USD. Dù giá trị tuyệt đối mà doanh nghiệp trong nước tạo ra lớn hơn, nhưng năng suất thì chỉ bằng khoảng 1/2. Ở cả 3 khía cạnh: Thị trường, vốn và công nghệ, các doanh nghiệp FDI đều vượt trội doanh nghiệp trong nước. Theo bà Đỗ Bạch Tuyết, Giám đốc Công ty cổ phần Woodsland, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, các bộ ngành nên tiếp tục cắt giảm một số chi phí bất hợp lý còn tồn đọng trong các khâu thuộc chuỗi cung ứng, xây dựng những vùng nguyên liệu gỗ lớn, đạt chất lượng phục vụ chế biến. Đồng thời, áp dụng các ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp đối với ngành lâm nghiệp tương tự như với ngành thủy sản. Trả lời cho vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết, về mặt chính sách, Chính phủ đã mở hết cửa cho ngành gỗ, từ thuế, hải quan, logistic, đến hỗ trợ tài chính… Vừa qua, tại buổi làm việc của Tổ công tác của Thủ tướng do Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng dẫn đầu, cũng đã tổ chức họp với 5 bộ ngành và các hiệp hội (trong đó có Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam). Theo đó, cả 4/4 kiến nghị của các doanh nghiệp trong ngành gỗ đã được Tổ công tác chỉ đạo các bộ ngành xem xét, điều chỉnh nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các DN. Thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn sẽ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất ban hành một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, tạo môi trường thúc đẩy doanh nghiệp khởi nghiệp. Hạn chế xuất khẩu gỗ thô. Phát triển vùng nguyễn liệu gỗ lớn và ngành công nghiệp phụ trợ. Đồng thời, mở rộng mạng lưới phân phối gắn với xây dựng thương hiệu cho gỗ Việt. Đồng tình với ý kiến của ông Nguyễn Xuân Cường, ông Nguyễn Tôn Quyền lấy dẫn chứng đối với dự kiến tăng thuế xuất khẩu dăm mảnh từ 2% lên 5%, sau khi Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam có ý kiến, đề xuất chưa nên áp dụng vì sẽ ảnh hưởng lớn đến người sản xuất, trong đó đa phần là các hộ trồng rừng. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đã quyết định sẽ tiếp tục nghiên cứu, xây dựng lộ trình cụ thể, chứ không tăng ngay lập tức. Hay như với đề nghị không áp dụng kiểm dịch thực vật với gỗ tròn, gỗ xẻ nhập khẩu trong trường hợp các lô gỗ đã được các nước xuất khẩu chứng nhận kiểm dịch, Tổng cục Hải quan cũng cho biết, sẽ xem xét nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính cho các doanh nghiệp… Tóm lại, cơ chế chính sách hiện rất thông thoáng đối với ngành gỗ, vấn đề mấu chốt nằm ở chính các doanh nghiệp.